लौडस्पीकरचा उपयोग? कुठली साधने बदलेली पડतील?

ऑनलाईन डेस्क: Loudspeaker News | लाऊडस्पीकर ही एक आधुनिक ध्वनीवर्धक यंत्रणा आहे, जी सार्वजनिक प्रसारण, धार्मिक कार्यक्रम, राजकीय सभा आणि शालेय उपयोग यासाठी उपयुक्त ठरते. मात्र लोकांकडून होणाऱ्या अतिरेकी आणि असंवेदनशील वापरामुळे लाऊडस्पीकर आज त्रासदायक ठरत आहे. चला तर जाणून घेऊया लाऊडस्पीकरविषयी सविस्तर....

लाऊडस्पीकरचा इतिहास

लाऊडस्पीकरचे विकास 19 व्या शतकाच्या मध्यभागात झाले. प्रारंभीन काळात, या उपकरणाचा वापर सार्वजनिक भाषणांसाठी ऑनर होत असे. कालांतराने, धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांशी, शिक्षण संस्थांना, निवडणूक प्रचारात आणि इत्यादी क्षेत्रांत याचा वापर वाढला. लाऊडस्पीकर एक फायदेशीर डिवाईस आहे; पण ते जबाबदारपणे वापरले जाण्यास नफा झाले असे नाही. समाजातील सर्व वर्गांना ध्यायावे लागावे आणि कायद्यांच्या सीमांत राहून त्याचा वापर करणे ऐकवणे गरजेचे आहे. 'आमच्या त्याछ, उत्सवांमध्ये दुसऱ्याला त्रास होईल' या भावनेचा औषधीय पाळ घेणे सामाजिक संघठनांना व्यथा देईल, तर ते ओळखले जाणे गरजेचे आहे.

लाऊडस्पीकर उपयोगाचे विविध पैलू

धार्मिक स्थळी – आरती, नमाज, प्रसंगभाषण, कीर्तन या उद्देशित.

शाळा-कॉलेजमध्ये – सूचना, प्रार्थना, कार्यक्रमासाठी.

राजकीय क्षेत्रात – प्रचार, सभा, मोर्चांमध्ये.

सामाजिक कार्यात – विवाह, मिरवणूक, रॅली आदी.

लाऊडस्पीकरमुळे उद्भवणाऱ्या समस्या

ध्वनीप्रदूषण: मर्यादेपेक्षा अधिक आवाजामुळे आरोग्यावर दुष्परिणाम होतो – विशेषतः वृद्ध, रुग्ण व विद्यार्थ्यांवर.

झोपेचा त्रास: रात्रभरचे जत्रे आणि पौरसंक्रान्तियासारखी सण हवयाप्रद वेळ मनाऊन घेण्यास काही प्रशांती देखली पडतात.

शैक्षणिक अडथळे: परीक्षा किंवा अभ्यासकाळात होणारा अति आवाज विद्यार्थ्यांसाठी त्रासदायक.

सामाजिक असंतोष: विविध धार्मिक स्थळांवरील लाऊडस्पीकरमुळे वाद उद्भवण्याची शक्यता.

लाऊडस्पीकर वापराविषयी कायदेशीर नियम

भारत सरकारने ‘ध्वनी प्रदूषण (नियमन आणि नियंत्रण) नियम २०००’ अंतर्गत लाऊडस्पीकर वापरासाठी नियम ठरवले आहेत.

रात्री १० वजे किंवा नंतर स्टरिओ सिस्टमचा वापर (बहुधा परवानगीशिवाय) मनाई करणे होय.

ऑंधळ्या ५५ डेसिबलच्या आवाज सुसज्ञाने क्रियाविरोधात असते।

अब बहुत सारे राज्यों में प्रयोजन की पूर्व अनुमति चाहिए। नियम का उल्लंघन हुई तो गदाइच्छा (₹10,000 से ₹1,00,000 के भीतर जखि़्सा) हो सकती है।

लाउडस्पीकरचा वापर करताना सजग आहट ही प्रत्येकांना गौरवितंदुबळीची भूमिका बजवते।

• सार्वजनिक कार्यक्रमांसाठी ध्वनीमर्यादा पाळाव्यात.

• कार्यक्रमांसाठी पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञान वापरावे.

• स्थानिक प्रशासनाला परवानगी देऊन तुफांचा सजाश करणे होईपौतं असलं याचा महत्त्व ठेवावा.

• नागरिकांनी हक्क आणि जबाबदारी यासह मंत्रालयाचे पुष्टी करण्यात अवश्यपणे सामील होऊन लाउडस्पीकरचा वापर करावा.